De gevolgen van het coronavirus voor de Belgische bedrijven worden meer en meer voelbaar. Als werkgever wordt u momenteel geconfronteerd met een hele reeks vragen. In dit artikel zetten wij deze voor u op een rijtje.
Sommige bedrijven ondervinden hinder op het vlak van tewerkstelling van personeel omdat zij rekenen op toevoer uit de getroffen regio’s of omwille van het feit dat sommige werknemers verplicht door de bevoegde overheid in quarantaine worden geplaatst en daardoor het werk niet tijdig kunnen hervatten na een reis in een getroffen regio.
Daarnaast zijn meer en meer bedrijven zich bewust van de mogelijkheid van verspreiding van het coronavirus op de werkvloer en worden preventieve maatregelen genomen. Welke maatregelen kan u nemen en kan u zo ver gaan dat u de toegang tot de werkvloer aan uw werknemers kan ontzeggen? Kan u werknemers verplichten om van thuis te werken of om verlof op te nemen?
In dit artikel geven wij u een antwoord op deze vragen.
Uw bedrijf moet ten gevolge van opgelegde maatregelen volledig gesloten zijn.
Alle horecazaken kunnen een aanvraag tijdelijke werkloosheid wegens overmacht indienen. Dit wordt ook toegestaan voor werknemers die door de afschaffing van evenementen, culturele activiteiten, sportieve activiteiten, sluiting van bioscopen… niet meer tewerkgesteld kunnen worden. De voormelde tijdelijke werkloosheid wegens overmacht (lockdown) wordt voorlopig aanvaard tot en met 3/04/2020.
De werkgevers die omwille van het coronavirus al een aanvraag voor tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken hadden verricht en die nu worden getroffen door een maatregel tot sluiting of afschaffing, kunnen een nieuwe aanvraag voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht indienen.
Uw zaak wordt slechts een gedeeltelijke sluiting opgelegd.
Voor de zaken waarvoor slechts een gedeeltelijke sluiting wordt opgelegd (bijvoorbeeld de detailhandel) of die ondanks de verplichte sluiting toch nog beperkte diensten kunnen aanbieden (bijvoorbeeld een traiteurdienst of roomservice in een hotel waarvan het restaurant verplicht is gesloten), kan voor alle dagen waarop de werknemers niet tewerkgesteld kunnen worden (ook al zou dit, omdat er voor de betrokken dag geen opgelegde sluiting is, te wijten zijn aan een daling van het werkvolume) eveneens tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden aangevraagd. In deze regeling kunnen dus uitzonderlijk werkloosheidsdagen afgewisseld worden met arbeidsdagen. De voormelde tijdelijke werkloosheid wegens overmacht (lockdown) wordt voorlopig aanvaard tot en met 3/04/2020.
De werkgevers die omwille van het coronavirus al een aanvraag voor tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken hadden verricht en die nu worden getroffen door een maatregel tot sluiting of afschaffing, kunnen een nieuwe aanvraag voor tijdelijke werkloosheid wegens overmacht indienen.
U bent toeleverancier van door een opgelegde sluiting getroffen bedrijf:
Tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kan ook worden aangevraagd voor werknemers van toeleveranciers van door een opgelegde sluiting getroffen bedrijven, voor zover deze daardoor volledig niet meer tewerkgesteld kunnen worden. Deze tijdelijke werkloosheid kan voorlopig ook worden aanvaard tot en met 3/04/2020, voor zover de volledige onmogelijkheid tot tewerkstelling door de werkgever is aangetoond.
Uw bedrijf ondervindt hinder door het coronavirus en u kan uw personeel tijdelijk volledig niet meer tewerkstellen: wat kan u doen?
Belgische ondernemingen die getroffen worden door de gevolgen van het Coronavirus in andere gebieden - bijvoorbeeld omdat ze afhankelijk zijn van leveranciers uit de getroffen regio - kunnen ook een beroep doen op het stelsel van tijdelijke werkloosheid wegens overmacht indien door het stilvallen van de productie het niet meer mogelijk is het personeel verder tewerk te stellen.
Uw bedrijf ondervindt een daling van cliënteel omwille van de vrees voor besmetting met het coronavirus: wat kan u doen...
... voor uw arbeiders?
De RVA bevestigt dat ondernemingen die, omwille van de vrees voor besmetting met het coronavirus, geconfronteerd worden met een daling van hun cliënteel (bvb. Chinese voedingswinkels en restaurants, luchtvaartmaatschappijen, reisagentschappen,…) voor hun arbeiders een beroep kunnen doen op tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen.
... voor uw bedienden?
Enkel ondernemingen die voldoen aan de definitie van onderneming in moeilijkheden kunnen tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen voor bedienden invoeren. Gelet op deze uitzonderlijke situatie wordt voorzien dat een onderneming door de bevoegde minister als onderneming in moeilijkheden kan worden erkend wanneer zij een substantiële daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen op korte termijn kan aantonen.
De RVA heeft ondertussen meegedeeld dat een werkgever, in afwachting van het voleindigen van de procedure tot erkenning als onderneming in moeilijkheden, een beroep kan doen op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht op voorwaarde dat hij kan aantonen dat hij de procedure heeft opgestart of zich engageert om dit zo snel mogelijk te doen.
Wat als ik vrijwillig mijn zaak volledig wens te sluiten?
Idem als de situatie hierboven. U zal zich dus ook in dit geval op tijdelijke werkloosheid wegens economische redenen kunnen beroepen.
Mijn werknemer wenst thuis te blijven om voor de kinderen te zorgen:
Werknemers die ten gevolge van het opschorten van de lessen in de scholen, thuisblijven voor de opvang van hun kinderen, kunnen omwille van deze reden tot nader order niet tijdelijk werkloos gesteld worden wegens overmacht, aangezien er voor alle kinderen opvang moet zijn voorzien in de scholen.
Indien uw werknemer zelf op zijn kinderen wenst te passen, dan moet hij (al dan niet onbetaald) verlof nemen.
Als werkgever kan u (indien mogelijk) thuiswerk aanbieden aan uw werknemer.
Uw werknemer verblijft omwille van persoonlijke of professionele redenen in een getroffen regio en wordt bij terugkeer naar België door de overheid in quarantaine geplaatst wegens een mogelijk risico op besmetting met het coronavirus: wat kan u doen?
De werknemer die omwille van persoonlijke redenen (bijvoorbeeld vakantie) of professionele redenen (bijvoorbeeld een zakenreis) in een land getroffen door het coronavirus verblijft en die, op het einde van zijn verblijf, nietnaar België kan terugkeren (bijvoorbeeld wegens een vliegverbod of een quarantainemaatregel) of die naar België is teruggekeerd maar bij aankomst in België verplicht in quarantaine wordt geplaatst, kan tijdelijk werkloos worden gesteld wegens overmacht indien hij zijn werk bij zijn werkgever niet op de voorziene datumkan hervatten.
Opgelet ! Van zodra de werknemer u een doktersattest bezorgt waarin zijn arbeidsongeschiktheid wordt bevestigd, kan u de werknemer niet langer tijdelijk werkloos plaatsen wegens overmacht maar zal u gewaarborgd loon wegens ziekte verschuldigd zijn.
Uw werknemer verblijft omwille van persoonlijke of professionele redenen in een getroffen regio en kan niet tijdig naar België terugkeren omwille van bijvoorbeeld een vliegverbod of een opgelegde quarantaine in het buitenland: wat kan u doen?
Idem als situatie hierboven. U zal zich dus ook in dit geval op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kunnen beroepen.
Wat met een werknemer terugkomt uit een regio die door het coronavirus getroffen is?
Het louter feit dat de werknemer terugkeert uit een land dat getroffen is door het coronavirus, of het louter feit dat de werknemer in contact gekomen is met een persoon die uit een getroffen zone komt, zonder dat er concrete aanwijzingen zijn van een besmettingsgevaar, kan niet ingeroepen worden om deze werknemer tijdelijk werkloos wegens overmacht te stellen. De beslissing om niet te werken mag dus niet afhangen van een unilaterale beslissing genomen door de werkgever of de werknemer.
Indien de werknemer daarentegen op advies van de bedrijfsarts thuis in quarantaine wordt geplaatst in afwachting van een eventuele test, of een attest van de huisarts kan voorleggen dat hem verbiedt om te gaan werken, zonder dat hij ziek is, kan tijdelijke werkloosheid wegens overmacht worden toegestaan voor de dagen van opgelegde quarantaine.
Hieruit volgt dat bedrijven die ‘preventieve’ maatregelen nemen om te voorkomen dat hun werknemers besmet raken door het coronavirus geen tijdelijke werkloosheid wegens overmacht kunnen aanvragen. Het gaat hier niet om een door een bevoegde overheid of instantie opgelegd verbod om te werken of zich te verplaatsen.
- ... mag u hem dan de toegang tot de werkvloer verbieden?
Nee. U kan een werknemer niet verplichten om thuis te blijven. Enkel de bevoegde autoriteiten kunnen beslissen om een persoon in quarantaine te plaatsen. Zolang de werknemer u geen attest van arbeidsongeschiktheid bezorgt, wordt hij dan ook als arbeidsgeschikt beschouwd.
Het is belangrijk om niet uit het oog te verliezen dat één van de voornaamste verplichtingen van de werkgever erin bestaat werk te verschaffen aan zijn werknemers.Door een werknemer de toegang tot de werkvloer te weigeren, komt u deze fundamentele verplichting niet na. Bovendien loopt u het risico dat de werknemer de verbreking van de arbeidsovereenkomst wegens eenzijdige wijziging inroept en u een verbrekingsvergoeding moet betalen.
Kortom, wees voorzichtig, maar niet te voorzichtig …
- ... hem verplichten jaarlijkse vakantiedagen of inhaalrust voor overuren op te nemen?
Nee. U kan een werknemer niet verplichten om in dergelijk geval vakantiedagen of inhaalrust op te nemen. Vakantiedagen opnemen kan enkel in onderling akkoord.
- ... hem naar de arbeidsarts sturen?
Nee. Als werkgever kunt u geen preventieve opsporingstests uitvoeren. Dergelijke onderzoeken worden door de bevoegde instanties trouwens niet meer systematisch uitgevoerd op personen die terugkeren uit gebieden die door het coronavirus zijn getroffen. U kunt uw werknemer best aanraden om zijn huisdokter te raadplegen.
Mogen uw werknemers telewerk verrichten?
De werknemers mogen vragen om occasioneel telewerk te verrichten in geval van overmacht, namelijk een onvoorzienbaar situatie, onafhankelijk van de wil van de werknemer. Het coronavirus kan een situatie van overmacht vormen.
Laat Sociaal Kantoor VDA per mail weten als u telewerk invoert voor uw werknemers, zodat de nodige documenten kunnen opgesteld worden.
Mag een werknemer op eigen initiatief beslissen om thuis te blijven na verblijf in een gebied dat door het coronavirus is getroffen?
Een werknemer mag zelf niet beslissen om in quarantaine te gaan. Doet hij dit toch wordt hij bijgevolg niet betaald.
Uw werknemer vertoont symptomen op het werk: wat kan u doen?
Als werkgever bent u verplicht toe te zien op de bescherming van de gezondheid van uw werknemers op het werk en zo nodig de gepaste maatregelen te nemen.
Als u vaststelt dat een werknemer verontrustende symptomen vertoont, wordt in eerste instantie aanbevolen om hem zo snel mogelijk naar de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer (PAA) te sturen. Vervolgens is het aangewezen contact op te nemen met uw PAA en te onderzoeken of andere preventieve maatregelen moeten worden genomen om iedere besmetting te vermijden.
Daarnaast heeft u ook steeds de mogelijkheid om de werknemer te vragen terug naar huis te gaan of telewerk te verrichten.
Bij twijfel raden we u aan steeds een beslissing te nemen in overleg met de betrokken werknemer(s) en het advies van de PAA te vragen.
Kan u uw werknemers beletten om met vakantie te gaan in een risicozone?
Als werkgever kan u uw werknemers sterk afraden om zich naar een gebied te begeven dat door het coronavirus is getroffen. Aangezien het hier echter feiten uit het privéleven betreft, kan u het hen niet verbieden.
Er kunnen wel praktische oplossingen worden overwogen. U kan bijvoorbeeld in onderling akkoord maatregelen instellen die bij de terugkeer van de werknemer van toepassing zijn zoals een doktersbezoek alvorens het werk te hervatten, een periode van telewerk uit voorzorg, …
Mag een werknemer weigeren om op zakenreis te vertrekken naar een gebied dat door het coronavirus is getroffen?
In principe mag een werknemer niet weigeren zijn werk uit te voeren. Hij zou dan ook een verwittiging kunnen krijgen. Gezien de context is het echter beter om hierover een gesprek te voeren met de werknemer om te trachten zijn angst te verminderen (door bijvoorbeeld te benadrukken dat het land in kwestie geen risicozone is) en zo nodig andere alternatieven te zoeken (conference call, uitstel van de opdracht, …). Een dergelijke ‘werkweigering’ kan in ieder geval geen ontslag om dringende reden rechtvaardigen in de huidige omstandigheden.
In sommige landen (of sommige landsdelen) zijn beperkende maatregelen van toepassing wegens het coronavirus. Men volgt best de reisadviezen van de FOD Buitenlandse zaken.
Moet u maskers ter beschikking van uw werknemers stellen?
Momenteel is het dragen van mondmaskers niet verplicht in openbare plaatsen. U bent dan ook niet verplicht dergelijke maskers ter beschikking van uw werknemers te stellen.Als u dit toch doet, dan moet u hen herinneren aan de beperkingen van deze maskers. Ze ontslaan de werknemers namelijk niet van de naleving van alle andere preventiemaatregelen die op ondernemingsvlakwerden genomen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.
Wat in geval van lockdown?
Als de regering zou beslissen dat verplaatsingen binnen het land niet meer zijn toegestaan zodat de burgers verplicht thuis moeten blijven, dan zal de overheid de modaliteiten vastleggen rond het al dan niet verder betalen van het loon door de werkgever.
Wat met pakjes uit het buitenland?
Wie pakjes of goederen ontvangt uit andere landen, hoeft zich geen zorgen te maken. Voorlopig wijst alles erop dat besmetting enkel plaatsvindt van mens tot mens, en dat via de luchtwegen. De kans dat het virus wordt doorgegeven via een pakje is heel klein tot zelfs onbestaande.
Moet ik mijn bedrijfsevenement afgelasten?
De regering heeft beslist om alle evenementen in de openbare sector (cultuur, verenigingsleven …) af te gelasten tot en met 3 april 2020. Hoewel er geen expliciet verbod is voor bedrijfsevenementen, lijkt het ons verstandig om ook niet-essentiële bedrijfsevenementen af te gelasten of uit te stellen.
Welke preventiemaatregelen kan u nemen om een besmetting met het coronavirus op de werkvloer te voorkomen?
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft in een advies (beschikbaar hier) een volledige opsomming gegeven van de preventiemaatregelen die bedrijven op de werkvloer kunnen nemen:
Zo worden onder meer volgende maatregelen aanbevolen:
- zorg voor propere en hygiënische werkplekken door het regelmatig ontsmetten van bureaus, toetsenborden, telefoons, etc…;
- zorg ervoor dat werknemers en derden die toegang hebben tot de werkplaats hun handen regelmatig en grondig wassen door dit duidelijk te communiceren en op goed zichtbare plaatsen handontsmettingsmiddel te voorzien;
- zorg voor een goede respiratoire hygiëne op het werk (door bijvoorbeeld papieren zakdoeken te voorzien en afgesloten vuilbakken waarin zij kunnen worden weggegooid);
- informeer werknemers dat wanneer ze ziektesymptomen zoals koorts en hoesten vertonen, ook al zijn deze niet ernstig, ze beter niet kunnen komen werken;
- promoot thuiswerk;
- maak een plan op met de nodige instructies wat er op de werkvloer moet gebeuren wanneer een werknemer vermoed wordt besmet te zijn met het coronavirus;
- …
Enkele nuttige websites:
https://economie.fgov.be/nl/themas/ondernemingen/coronavirus/coronavirus-informatie-voor
